Tartışma Sanatı

“Önce Yansıt, Sonra Ne Dersen De!” başlıklı blog yazımdan beri özellikle çiftlerden çatışmalar sırasında kullanabilecekleri doğru tartışma tekniği konusunda daha fazla soru gelmeye başladı. Bu yöntemi yalnızca sevgilinizle, eşinizle değil, iş ve arkadaş ilişkilerinde de uygulayabilirsiniz. İşte doğru tartışmanın beş altın kuralı:

1. Kendinizi “ben” diliyle ifade edin.
2. Yalnızca fikirlerinizi değil, duygularınızı da dile getirin.
3. Bir konuyla ilgili olumsuz duygularınızdan, endişelerinizden bahsediyorsanız, aynı konuyla ilgili olumlu duygularınızdan da söz edin.
4. Genellemelerden kaçının. Kurduğunuz cümleler doğrudan konuyla ilgili olsun ve spesifik örnekler, detaylar içersin.
5. Paragraflar halinde konuşun. Yani bir fikri dile getirin, sonra devam etmeden önce karşınızdaki kişiye konuyu düşünüp değerlendirmesi ve gerekirse yanıt vermesi için zaman verin. Uzun süre durmadan konuşmak, karşınızdakinin sizi etkin dinlemesini zorlaştıracaktır.

Konu açılmışken, doğru dinlemenin de beş altın kuralı var!

1. Anlatılanları dinlediğinizi beden dilinizle, ses tonunuzla, duruşunuzla belli edin. Onun farklı bir bakış açısı olabileceğini kabullenin.
2. Kendinizi karşınızdaki kişinin yerine koyarak empati kurmaya çalışın. Onun yerinde olsaydınız siz ne hissederdiniz, düşünün.
3. Karşınızdaki kişi konuşmayı bitirdiğinde önce anlattıklarını, ne anladığınızı özetleyin; yani ayna tutun, yansıtın.
4. Hemen çözüm üretmeyin. Önce dinlediğinizi, anlattıklarını duyduğunuzu gösterin.
5. Yargılamayın.

Unutmayın ki sesimizi, kendimizi duyulmamış hissettiğimizde yükseltiriz.

Bu kuralları karşılıklı olarak uyguladığınızda, aynı fikirde olmasanız bile, kendinizi duyulmuş, anlaşılmış ve fikirlerine değer verilmiş hissedeceksiniz.

Bir deneyin!

 

Önce Yansıt, Sonra Ne Dersen De!

Yansıtmak ve onaylamak – İngilizcesi ‘validation’. Aynı fikirde olmak değil; yalnızca anladığını yansıtıp, onaylamak.

Psikologlar tarafından, özellikle de çift terapisinde, en çok kullanılan tekniklerden biri. Duygu odaklı terapinin her zaman ilk adımı.

Aslında her iletişimde, her ilişkide çok önemli bir teknik. İlişki sorunları hep eksik onaylarla dolu çünkü.

Karşımızdaki kişiye, bize aktarmış olduğu duygu veya düşünceyi geri yansıtarak, bir anlamda ayna tutarak, onun söylediklerini anladığımızı gösterir, anlaşılan mesajın onayını alırız. Bu kesinlikle aynı fikirde olmayı gerektirmez. Örneğin:

Aslı: “Bu akşamki programı iptal edelim mi? Korkunç bir gündü, biraz ayağımı uzatmak istiyorum.”  

Hakan: “Çok yorgunsun, hiçbir yere çıkacak halin yok. Anlıyorum.”

Hakan, Aslı’yı duyduğunu, anladığını gösteriyor ve algıladığı mesajı yansıtıp, onaylatıyor.

Devamında Hakan “Tamam, ben arayıp iptal ediyorum.” veya “Ben Ali’leri görmeyi çok istiyordum, istersen bir duş al, belki fikrin değişir?” veya “Biraz geç gidelim, hem sen de biraz dinlenirsin.” veya “Sabahtan beri akşamı iple çekiyorum. Hadi gel gidelim, senin de havan değişir.” gibi birçok alternatif cümle kurabilir. Ama ne derse desin, Aslı kendisini duyulmamış, anlaşılmamış hissetmeyecek.

İşin püf noktası, cevap vermek için dinlememek, gerçekten anlamak için dinlemek.

Sonrasında, ikinci adım olarak, anladığımız mesajı yansıtmak.

Konuyla ilgili kendi fikir ve düşüncelerimizi ise, en son belirtmek.

Bu arada yansıttığınız, onayladığınız şey yalnızca karşınızdaki kişinin kullandığı kelimeler değil, ses tonu veya beden dili de olabilir. Amaç papağan gibi söylediğini tekrar etmek değil – yargılamadan, aldığımız mesajı açığa çıkarmak.

Karşınızdaki kişiye, söylediklerine, hissettiklerine önem ve değer verdiğinizi gösteriyorsunuz; onu duyduğunuzu, anladığınızı ortaya koyuyorsunuz her şeyden önce.

Bir deneyin.

Toplantılarda, evde, ailenizle, arkadaşlarınızla.. bu tekniği alışkanlık haline getirebilirseniz, her ilişkide kullanabileceğinizi fark edeceksiniz.

 

Not: Çocuk ve ergenlerde de deneyin – etkisini görün.. 🙂

 

 

TÜKETİM PSİKOLOJİSİ. İLİŞKİLER. EVLİLİK.

Tüketim toplumu olduk diyoruz sohbetlerde – biraz şikayet, biraz kabullenmeyle. İşin kötüsü ilişkilerde de hissettiriyor kendini bu tespit:

– “Hayal ettiğim gibi olmadı.”

– “Başta iyiydi, sonra bozuldu.”

– “Bunu istiyordum ama artık istemiyorum.”

Bazı seanslarda kendimi tüketici şikayet hattı gibi hissediyorum! Elimizdekinden memnun değiliz. Sürekli bir alternatifleri değerlendirme hali… Yeni modeli çıkınca eskisi değersizleşen ürünler gibi.

Çok istediğimiz bir şeye sahip olduktan sonra, onu istemeye ne kadar devam edebiliriz?

Olumsuz unsurlara odaklanmak yerine eşimizin olumlu yönlerini hatırlamak, bardağın dolu tarafını görmek çok mu zor?

Eşimizi acımasızca eleştiriyoruz, peki bizi sevmek, kabullenmek çok mu kolay? Biz çok mu mükemmeliz? Çok mu sevilesi insanlarız?

Eşim beyaz atlı prens çıkmadı, peki ben gerçekten prenses miyim?
(ya da tam tersi!)

Eskisini tüketip, yeni bir prens / prenses aramaya koyulmadan önce bunu bir soralım kendimize.. Ama dürüstçe!

Hayatı sorguladığımız dönemlerde bir yanımız sevgi, şefkat, güven, istikrar ararken diğer yanımız merak, heyecan duygularına kapılıp belirsizliğin çekiciliğine yönelmek ister. Yapımız böyle. Bu iç çatışmada sizde kazanan hangi taraf? Güvenlik mi, macera mı?

Geçenlerde Amerikalı bir çiftin “As long as we both shall live…” yani “Yaşadığımız sürece…” olarak klasikleşmiş evlilik yeminini “As long as we both shall love…” yani “Sevdiğimiz sürece…” olarak değiştirdiklerini fark ettim. Bu konuda gerçekçi olmadığım için değil – tabii ki sevgisiz bir beraberliği devam ettirme taraftarı değilim. Ama sevgi emek ve çaba istiyor. Tamam artık bitti demek, kestirip atmak en kolayı.

Zaman tutkuyu öldürür derler. Bu cümleye hiçbir zaman inanmadım. Araştırmalar, cinsel tatminin uzun süreli ilişkilerde çok daha yüksek olduğunu gösteriyor mesela. Tutkuyu öldüren zaman değil. Tutkuyu öldüren tembellik. Tutkuyu öldüren kanıksama. Tutkuyu öldüren öncelik vermeme. Değerli, kıymetli hissetmeme, hissettirmeme.

İngilizcede ‘family’ yani ‘aile’ kelimesi, ‘familiar’ yani ‘aşinalık’ kelimesiyle aynı kökten türemiş. Evlilik, aile olmak, sürekliliği, aidiyeti beraberinde getirir. Hem geçmişi, hem de geleceği kapsar. Bu da çok kıymetli. Hızla tüketilmeyecek, hemen kestirip atılmayacak kadar.

Araştırmalar da fırtınalı dönemleri atlatabilen çiftlerin ileride çok daha mutlu olduklarını gösteriyor.

Peki nasıl atlatacağız büyük fırtınaları?

İşyerinde projelerimize, müşterilerimize gösterdiğimiz titizliği, özeni, çabayı, ilişkimize de göstermemiz, verdiğimiz önceliği ilişkimize de vermemiz lazım. Zamanımızı yönetirken, işlerimizi önem ve aciliyet derecesine göre önceliklendirirken de.

Saygı çok önemli. En az sevgi kadar.

Asıl anahtar kelime tabii iletişim. Cevap vermek için değil, gerçekten anlamak için dinlemek; gerekirse konuşmayı ertelemek. Kendimizi, düşüncelerimizi, duygularımızı açık ve net ifade etmek – ima etmeden, anlaşıldığımızı varsaymadan, kaçınmadan, doğrudan.

Bir de profesyonel destek almak – işlerin sarpa sarmasını, yaranın iltihaplanmasını beklemeden ama. Ve mutlaka çift ve aile terapisi konusunda özel eğitim almış, tecrübeli bir uzmandan.