“Çocukken utanmayı öğrendim, büyüyünce kaygıyı.”

Utanmayı sonradan öğreniriz. Doğuştan hissedilen bir duygu değildir.

Utanmayı bize annemiz, babamız, yakınlarımız öğretir.

Özgürce hareket eden, araştıran çocuk, ‘ayıp’ kelimesini duyunca donakalır, geri çekilir, hatta ürker. Kötü bir niyetleri yoktur aslında; bizi korumak için öğretirler utanmayı.

Size kim öğretmişti?

“Hayır” derler, “yapma” derler, “olmaz” derler.

Uğraşmak istemeyen ebeveyn de böyle der, mükemmeliyetçi ebeveyn de.

Herşey kararında iyi, hoş.

Yalnız, aman dikkat: Utanç duygusu disiplin aracı olarak sık kullanılırsa, uzun vadede sorun çıkıyor.

Çocuklarını sık sık eleştiren veya azarlayan ebeveynlerin çocukları, büyüdükçe kaygılı yetişkinlere dönüşüyor. Ancak kurallara uyduğu zaman içi rahat eden, mükemmeliyetçi, başkalarını memnun etmek için çaba gösteren, kendi istek ve ihtiyaçlarını ikinci plana atan (hatta unutan) yetişkinlere hem de.

Bu çocuklar okula başladıklarında kaygı seviyeleri giderek artar, çünkü başarısız olma ihtimallerini arttıran sınavlar, projeler, değerlendirmeler, yarışmalar girer hayatlarına – doğru, kabul gören, mükemmel davranışı bulmak, sergilemek zorlaşır.

Her çocuk, bu kaygıyla baş etmek için bir savunma mekanizması geliştirir.

Yalnızca utangaç çocuklar gelmesin gözünüzün önüne.

Bazen bu kaygı kızgınlığa dönüşür mesela.

Bazen aşırı titiz, mükemmeliyetçi çocuklar olurlar ilk günden itibaren.

Bazen de kendi ihtiyaçlarını perdelemek için başkalarına destek olmaya başlarlar.

Yetişkinlikte seçtikleri partnerler ya ihmal eder onları, ya da kullanır, istismar eder.

Çocukken sussun, otursun, fazla sesi soluğu çıkmasın, kurallara uysun, zorluk çıkarmasın, ama yetişkin olduğunda tuttuğunu koparan, karar alabilen, inisiyatif kullanabilen, istek ve ihtiyaçlarını açık bir şekilde ifade edebilen biri olsun – bu denklem böyle işlemiyor.

Çocuklarımızın kendilerini öncelikli, kıymetli, sevilmeye değer hissetmelerini sağlamak, araştıran, ifade eden, sorgulayan taraflarını törpülememek, desteklemek en önemli görevimiz.

Tabii ki onlara doğruyu, yanlışı öğreteceğiz – yalnız bir şey için “hayır”, “olmaz”, “ayıp” derken bunu kendi rahatımız için mi yapıyoruz, yoksa gerçekten yapmaması gereken bir şey mi, bir durup düşünelim önce. Özellikle çocuklara “ayıp” denildiğini duyunca benim içimde sanki bir alarm çalıyor her seferinde. Kime ayıp? Neden ayıp?

Bize öyle söylendi demek, ailelerimizden böyle gördük demek, doğru demek mi? Önce düşünelim, sonra da çocuklarla açık açık konuşalım, anlatalım. Konuları geçiştirmeyelim.

Biz kaygılı bir nesiliz.

Çocuklarımız olmasın.

Aşkın Heykeli

Her sene Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Nevada Black Rock (Siyah Taş) Çölü’nde onbinlerce insan toplanıp, The Burning Man (Yanan Adam) Festivali için Black Rock Şehri’ni kuruyor. Son gece, festivalin sembolü olan adam figürü yakılıyor ve ‘şehir’ yok oluyor. 1986 yılında San Francisco’da bir kumsalda başlayan Black Rock Festivali, birçok insanın ölmeden önce yaşamak istediği tecrübeler listesine girmiş durumda. Kurulan, kendi kendine yetmeye, kendini ifade etmeye ve sanata adanmış bir şehir.

Bu seneki festival 30 Ağustos – 07 Eylül 2015’teydi. Ben orada değildim ama festival başladığından beri dikkatimi çeken ve aklıma kazınan “Love” yani “Aşk” adlı bir heykel var.

Instagram sayfamı takip edenler fark etmiş olabilir, ilişki temalı ve belirgin bir duyguyu anlatan heykeller özel ilgi alanım oldu bir süredir.

Ukraynalı sanatçı Alexander Milov’a ait olan bu eser, 1750 x 770 x 500 cm boyutunda ve 4,5 ton ağırlığında. Heykel, bir erkek ile bir kadın arasındaki anlaşmazlığın hem iç hem de dış yansımasını gösteriyor. Bedenleri kafes şeklinde tasarlanmış olan bu iki insanın iç benlikleri, içlerindeki çocuk hapsolmuş durumda. Gece olduğunda çocuklar ışık saçmaya başlıyor. Bu ışık, karanlık dönemlerde yeniden bir araya gelme, barışma umudunu sembolize eden saflığın, içtenliğin yansıması.

Sanatçı, birbirine sırtını dönmüş ama uzaklaşamamış bu iki insanın bağlanma ihtiyacını, dışa vurulamayan saf sevgisini daha güzel yansıtamazdı. Özellikle çift ve aile terapi ortamlarında çok sık gördüğümüz çelişkili duyguları somutlaştıran bu heykeli buradan da paylaşmak istedim…

Karanlık günlerde bırakalım içimizdeki çocuk konuşsun; dünya daha saf, daha aydınlık bir yer olsun.